Vooruitblik

Er lijkt een beweging op gang te zijn gekomen rondom de integrale aanpak. Verschillende gemeenten, stakeholders en deskundigen spreken over een momentum dat benut moet worden. Onder andere om de werk- en denkwijze verder uit te breiden en te verstevigen binnen de verschillende domeinen. Specifiek wijzen de geraadpleegde experts op het belang van het slaan van een brug tussen het medisch domein en het sociaal domein. Daarbij is het belangrijk om in elk geval zorgverzekeraars en huisartsen goed te betrekken. Ook het maken van de koppeling tussen gezondheid en het fysiek domein is een belangrijk aspect.

Borging

De borging is nog kwetsbaar. Om in de toekomst door te kunnen werken aan het terugdringen van gezondheidsverschillen, is het van belang dat gemeenten de ontstane samenwerkingsverbanden met partners beter gaan benutten. Zo staan ze er niet alleen voor. Des te meer de kennis landt in de lokale coalities, des te kleiner de afhankelijkheid van de ondersteuning door de adviseurs van het programma en de GIDS-middelen.

Duurzame beweging

De kennis en kunde die vanuit het programma wordt overgebracht richting de GIDS-ambtenaren, zou idealiter vanuit de GIDS-ambtenaren breder verspreid en geborgd moeten worden in de gemeentelijke organisatie. Voor het bereiken van een duurzame beweging is bewustzijn, draagvlak en actie nodig vanuit een hoger ambtelijk niveau (managers en/of gemeentesecretarissen). De gemeenten onderstrepen het belang van structurele middelen. Ruim driekwart van de GIDS-gemeenten beschouwt de GIDS-middelen als zeer belangrijk bij de opzet en borging van de) aanpak van gezondheidsachterstanden. Gemeenten doen een vrijwel unanieme oproep aan het Rijk om structurele middelen ter beschikking te stellen.

Monitoring en de behoefte aan een verhaal

Elk programma en elke aanpak kent een volgordelijkheid. Ondanks de aandacht vanuit het stimuleringsprogramma voor monitoring en evaluatie, lijkt het voor veel gemeenten in de eerste jaren van het stimuleringsprogramma niet de hoogste prioriteit te hebben gehad. Hoewel dit te begrijpen is – het agenderen en ontwikkelen van een aanpak hadden prioriteit – lijkt bij een volgende fase van het stimuleringsprogramma en veel lokale aanpakken de tijd rijp om hier meer aandacht aan te besteden.

Lange adem

Werken aan gezondheidsverschillen is een proces van de lange adem. Tegelijkertijd klinkt vanuit met name bestuurders en raadsleden de vraag: welk zichtbaar rendement levert de investering nu op? Het is volgens veel ambtelijke betrokkenen een grote zoekvraag om duidelijk te krijgen dat de bestede euro’s maatschappelijke impact hebben.

Depolitisering gezondheidsverschillen

Die impact kan veel groter zijn dan het direct zichtbare resultaat. Veel betrokkenen geven aan dat zij een verhaal nodig hebben om de integrale aanpak van gezondheidsverschillen structureel op de agenda te houden. Een belangrijke functie hiervan is ook om het thema te depolitiseren: een verhaal kan het bewustzijn over de ernst en omvang van gezondheidsverschillen in de breedte van het politieke spectrum duiden. Een verhaal dat duidelijk de baten en de impact neerzet van een integrale aanpak op de achterliggende factoren van gezondheidsverschillen.

Alle gemeenten mee

Onder de GIDS-gemeenten bestaat veel waardering voor de aanpak en ondersteuning vanuit het programma. Een grote groep Nederlandse gemeenten valt echter niet onder deze doelgroep. Meerdere stakeholders en gemeenten werpen op dat het goed zou zijn om in een volgende fase te kijken hoe alle gemeenten bereikt kunnen worden.